Pariski klub |
Forum zemalja poverilaca čiji predstavnici na ad hoc sastancima razmatraju reprogramiranje zvaničnih kredita odobrenih zemljama koje nisu u stanju da ispunjavaju obaveze servisiranja duga. |
Pasivne kamatne stope |
Kamatna stopa po kojoj dužnik plaća kamatu na dobijena sredstva. |
Penzijski doprinos |
Sredstva koja član ili obveznik uplate uplaćuje u fond i koja se, nakon odbijanja naknade pri uplati, konvertuju u investicione jedinici prema vrednosti investicione jedinice tog dana i upisuju na individualni račun člana. |
Penzijski plan |
Ugovor zaključen između poslodavca, udruženja poslodavaca, profesionalnog udruženja ili sindikata (u daljem tekstu: organizator) i društva za upravljanje, a na osnovu koga se organizator obavezuje da uplaćuje penzijski doprinos u korist svojih zaposlenih. |
PIN kod |
Lični identifikacioni broj (personal identification number). |
Pismo o namerama |
Dokument kojim zemlja članica izražava zahtev u vezi s dobijanjem finansijske podrške i ujedno se obavezuje da će sprovoditi ekonomsku politiku i mere u skladu s ekonomskim programom dogovorenim sa MMF-om. |
Plan otplate inostranog kredita |
Ugovorena dinamika otplate glavnice i kamate po inostranom kreditu. |
Plasmani banaka |
Plasiranje raspoloživog depozitnog potencijala banaka. Može biti u vidu kredita i u vidu vrednosnih papira. |
Platna kartica |
Instument bezgotovinskog plaćanja. Platne kartice se po funkciji dele na debitne, kod kojih se račun zadužuje u istom trenutku kada se vrši plaćanje ili podizanje gotovine i čiji korisnik sredstva može koristiti samo do iznosa kojim raspolaže na svom računu, i kreditne, čiji vlasnik može koristiti sredstva kojima u trenutku korišćenja kartice ne raspolaže, ali za čije korišćenje ima ugovoreni kreditni limit, a zaduženje se najčešće vrši jedanput mesečno. |
Platni bilans |
Sumarni statistički prikaz ekonomskih transakcija jedne privrede sa ostatkom sveta tokom određenog perioda. Te transakcije se najvećim delom obavljaju između rezidenata i nerezidenata i odnose se na robu, usluge i prihod, zatim na finansijska zaduženja i odobrenja u odnosu na ostatak sveta, kao i na transfere kao jednostrane transakcije. |
Podosiguranje |
Kad je suma osiguranja manja od vrednosti osigurane imovine (u slučaju štete isplaćuje se do visine sume osiguranja). |
Pokazatelji budućeg rasta |
Orijentacija na proširenu reprodukciju u zavisnosti od godišnjeg investiranja u stalnu imovinu i godišnjeg nivoa amortizacije. |
Pokazatelj deviznog rizika |
Pokazatelj deviznog rizika je odnos između ukupne neto otvorene devizne pozicije (uključujući i apsolutnu vrednost neto otvorene pozicije u zlatu) i kapitala banke, koji se obračunavaju u skladu sa odlukom kojom se uređuje adekvatnost kapitala banke. Banka je dužna da odnos između aktive i pasive održava tako da njena ukupna neto otvorena devizna pozicija (uključujući i apsolutnu vrednost neto otvorene pozicije u zlatu) na kraju svakog radnog dana ne bude veća od propisanog iznosa njenog kapitala. |
Pokazatelji profitabilnosti |
Prinosni položaj, sposobnost zarađivanja, politika raspodele i opterećenost kamatama. |
Pokazatelji strukture kapitala |
Finansijski položaj opredeljen strukturom izvora finansiranja; ukazuje na sigurnost i nezavisnost. |
Pokazatelji tržišne vrednosti |
Tržišna vrednost, pozicija na tržištu hartija od vrednosti i mogućnost ocene isplativosti investiranja u akcije. |
Pokriće na računu |
Dovoljan iznos raspoloživih sredstava – sastoji se od salda prethodnog bankarskog dana, sredstava dospelih na račun u toku bankarskog dana i uplata u toku tog dana, umanjen za plaćanja izvršena u toku tog bankarskog dana, za isplate i predviđene bankarske tarife do momenta utvrđivanja pokrića, ali ne označava sredstva evidentirana kao privremeni kredit na računu. |
Politika jeftinog novca |
Politika niskih realnih kamatnih stopa putem povećanja ponude novca. |
Politika neutralnog novca |
Politika emitovanja novca svakome ko ponudi bilo koju vrstu aktive iste vrednosti u zamenu. |
Porteri |
Vlasnici domaćih hartija od vrednosti u inostranstvu (bondholdersi). |
Portfelj osiguranja |
Skup svih osiguranih rizika kod nekog osiguravača. Može se iskazivati ukupnim brojem ugovora o osiguranju, zbirom suma osiguranja ili zbirom premija osiguranja. |
Portfolio, diversifikacija portfolija |
Skup finansijskih instrumenata različitih vrsta i karakteristika koji su u posedu jednog imaoca. U osnovi diversifikacije je kombinacija dva ili više instrumenata čiji se prinos kreće u različitom smeru, tako da se pojedinačni prinosi kompenziraju držanjem portfolija. Što je u portfoliju manji broj finansijskih instrumenata, koncentracija rizika je veća. Diversifikacija plasmana – držanje portfolija – predstavlja optimalno rešenje za investitora, budući da se time smanjuje ukupan obim rizika kome je investitor izložen. Rizik portfolija je manji od rizika svakog instrumenta koji konstituiše portfolio pojedinačno uzetog. |
Portfolio hartija od vrednosti |
Ukupna količina hartija od vrednosti (akcija, obveznica i dr.) kojima portfolio menadžer upravlja za svoj račun ili za račun klijenta koji je svoje hartije od vrednosti predao menadžeru na čuvanje i rukovanje. |
Portfolio menadžer |
Lice odgovarajućeg obrazovanja i iskustva, koje je, sertifikatom Komisije za hartije od vrednosti, ovlašćeno da upravlja hartijama od vrednosti i drugim finansijskim instrumentima u ime i za račun nalogodavca. |
Posebna rezerva za procenjene gubitke |
Posebna rezerva za procenjene gubitke se obračunava kao zbir iznosa dobijenih primenom propisanih procenata na iznose potraživanja klasifikovanih u kategorije od A do D. Obračunata posebna rezerva za procenjene gubitke se umanjuje za iznose ispravki vrednosti bilansne aktive i rezervisanja za gubitke po vanbilansnim stavkama koji su, u skadu sa unutrašnjim aktima banke, obračunati i iskazani na teret rashoda, pri čemu se utvrđena razlika evidentira na posebnim računima u okviru rezervi iz dobiti – Rezerve iz dobiti za procenjene gubitke po bilansnoj aktivi i Rezerve iz dobiti za procenjene gubitke po vanbilansnim stavkama. |
Poslovi koje mogu obavljati banke |
Poslovi koje obavljaju banke su: depozitni poslovi; kreditni poslovi; devizni, devizno-valutni i menjački poslovi; poslovi platnog prometa; izdavanje platnih kartica; poslovi s hartijama od vrednosti; brokersko- dilerski poslovi; poslovi izdavanja garancija, avala i drugih oblika jemstava; poslovi kupovine, prodaje i naplate potraživanja, poslovi zastupanja u osiguranju; poslovi za koje je banka ovlašćena zakonom i drugi poslovi čija je priroda srodna ili povezana sa gore navedenim poslovima, a u skladu su sa osnivačkim aktom i statutom banke. |
Poslovi osiguranja |
Zaključivanje i izvršavanje ugovora o osiguranju i preduzimanje mera za sprečavanje i suzbijanje rizika koji ugrožavaju osiguranu imovinu i lica. |
Posredna kontrola (off site kontrola) |
Vrši se analizom ključnih finansijskih pokazatelja i drugih podataka koje finansijska institucija periodično dostavlja supervizoru, odnosno kojima supervizor raspolaže. Rano otkrivanje problema omogućava da se blagovremeno preduzmu mere kojima se sprečava nastanak štete za korisnike usluga ovih institucija. Off-site izveštaji i analize služe kao osnova supervizorima koji se pripremaju za on-site kontrolu tako što ukazuju na probleme u pojedinim oblastima poslovanja. Najvažniji cilj off-site nadzora finansijskih institucija jeste da se sistemom ranog upozorenja otkriju rizici i potencijalni problemi. |
Posrednici u pružanju informacija o članstvu u društvu za upravljanje dobrovoljnim penzijskim fondovima |
Društvo za upravljanje može neposredno ili preko posrednika obavljati usluge pružanja informacija o članstvu u dobrovoljnom penzijskom fondu, druge radnje kojima se zainteresovana lica informišu o poslovanju fonda, kao i podelu prospekata. Vrste finansijskih institucija koje mogu biti posrednici određuje Narodna banka Srbije. Društvo za upravljanje za ove poslove može angažovati fizička lica, koja moraju posedovati dozvolu koju izdaje Narodna banka Srbije. |
POS terminal |
Elektronski terminal (point of sale – POS) koji, postavljen na prodajnom mestu, omogućuje plaćanje robe i usluga. Opremljen je softverom za procesiranje transakcija platnim karticama (očitavanje podataka sa kartice, prosleđivanje ka banci prihvatiocu i prihvatanje odgovora banke izdavaoca, na osnovu koga se vrši naplata za kupovinu robe). |
Poslovi finansijskog lizinga |
Poslovi u kojima učestvuje davalac, isporučilac i primalac lizinga; davalac lizinga zaključuje ugovor sa isporučiocem lizinga, na osnovu koga stiče pravo svojine na predmetu lizinga, a sa primaocem lizinga ugovor o finansijskom lizingu, kojim na primaoca prenosi ovlašćenje držanja i korišćenja predmeta lizinga na ugovoreno vreme i uz ugovorenu naknadu. |
Poslovi reosiguranja |
Poslovi osiguranja su zaključivanje i izvršavanje ugovora o osiguranju i preduzimanje mera za sprečavanje i suzbijanje rizika koji ugrožavaju osiguranu imovinu i lica. |
Poslovi saosiguranja |
Poslovi saosiguranja su zaključivanje i izvršavanje ugovora o osiguranju sa više društava za osiguranje koja su se sporazumela o zajedničkom snošenju i raspodeli rizika. |
Potkapitalizovana banka |
Banka čiji je pokazatelj adekvatnosti kapitala niži od propisanog, odnosno čiji je kapital niži od propisanog, ali koja nije znatno potkapitalizovana banka. |
Poverilac |
Fizičko ili pravno lice koje prima uplatu u transakciji plaćanja. |
Povezana lica |
Povezana lica su lica koja ispunjavaju najmanje jedan od sledećih uslova:1) da su dva ili više pravnih ili fizičkih lica povezana tako da jedno od njih ima učešće u drugom pravnom licu; 2) da su dva ili više pravnih ili fizičkih lica među kojima ne postoji odnos iz tačke 1) povezana tako da postoji mogućnost da se usled pogoršanja ili poboljšanja finansijskog položaja jednog lica pogorša ili poboljša finansijski položaj drugog ili drugih lica a Narodna banka Srbije proceni da postoji i mogućnost prenosa gubitka, dobiti ili kreditne sposobnosti; 3) da su pravno i fizičko lice povezani tako da je fizičko lice punomoćnik pravnog lica; 4) da su dva ili više pravnih i fizičkih lica povezana tako da je fizičko lice član upravnog ili izvršnog odbora ili drugog organa upravljanja drugog ili drugih pravnih lica; 5) da su dva ili više pravnih i fizičkih lica povezana tako da su članovi porodice fizičkog lica članovi upravnog ili izvršnog odbora ili drugog organa upravljanja drugog ili drugih pravnih lica; 6) da su članovi porodice fizičkih lica koja su članovi upravnog ili izvršnog odbora ili drugog organa upravljanja ili lica sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima jednog pravnog lica istovremeno članovi upravnog ili izvršnog odbora ili drugog organa upravljanja ili lica sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima drugog ili drugih pravnih lica. |
Povezana lica (kod restrukturiranja duga) |
Dogovor o restrukturiranju duga prema poveriocima Londonskog kluba kojim je predviđena zamena duga Republike Srbije za obveznice; isključuje kategoriju “povezanih lica”, koja predstavljaju pravne subjekte sa teritorije SCG ili na bilo koji način povezane sa SCG, a koji u svom posedu imaju reprogramirane zajmove i depozite prema ovoj kategoriji poverilaca, imajući u vidu da se način na koji su došli u njihov posed smatra spornim. |
Pokazatelji prethodnog upozoravanja (leading indicators) |
Pokazatelji koji nastaju pre nego što privreda počne da se kreće u nekom određenom smeru i služe za predviđanje tog kretanja, što je od posebnog značaja za privrednike i investitore. Na primer, promene u monetarnoj politici, prosečan broj radnih sati u prerađivačkoj industriji, broj izdatih građevinskih dozvola za stambenu izgradnju i sl. |
Pokazatelji finansijske ispravnosti (FSI, financial soundness indicators) |
Pokazatelji koji prikazuju tekuće stanje finansijskih institucija, preduzeća i domaćinstava u jednoj zemlji. Služe za obavljanje makroprudencijalne kontrole i doprinose proceni osetljivosti finansijskog sistema s ciljem sprečavanja njegovih lomova i unapređenja njegove stabilnosti. |
Pošiljalac |
Fizičko ili pravno lice koje nalog za plaćanje daje prijemnoj banci. |
Pravni rizik |
Rizik mogućnosti nastanka negativnih efekata na finansijski rezultat i kapital banke usled kazni i sankcija proisteklih iz sudskih sporova po osnovu neispunjavanja ugovornih i zakonskih obaveza, kao i usled kazni i sankcija izrečenih od strane regulatornog tela, odnosno nepoštovanja ili nepridržavanja pravila poslovanja (regulativa, interna pravila i procedure, etički kodeks…). |
Predmet lizinga |
Predmet lizinga, po Zakonu o finansijskom lizingu, može biti samo pokretna nepotrošna stvar (oprema, postrojenja, vozila i sl.). |
Predstavništvo strane banke |
Strana banka može, po prethodno dobijenoj dozvoli Narodne banke Srbije, na teritoriji Srbije da osnuje svoje predstavništvo radi obavljanja istraživanja tržišta u oblasti bankarskih i finansijskih transakcija i preliminarnih aktivnosti koje su u vezi s zaključivanjem ugovora u toj oblasti ili u vezi sa sopstvenim predstavljanjem. |
Premija osiguranja |
Novčani iznos utvrđen ugovorom osiguranju, koji ugovarač osiguranja treba da plati kao naknadu za obezbeđenje osiguravajuće zaštite. Sastoji se iz funkcionalne premije i režijskog dodatka. |
Premija reosiguranja |
Cena reosiguranja koju osiguravač plaća reosiguravaču za nošenje dela rizika. |
Prenosna premija |
Prenosna premija (vrsta tehničkih rezervi) deo je premije koji se koristi za pokriće obaveza iz osiguranja koje nastaju u narednom obračunskom periodu. |
Pridruženo društvo pravnog lica |
Pridruženo društvo pravnog lica je društvo u kome to lice ima znatno učešće. |
Prijemna banka |
Svaka banka koja primi nalog za plaćanje pošiljaoca. |
Primalac |
Pravno ili fizičko lice čija banka treba da primi poslednji nalog za plaćanje u transakciji plaćanja. |
Primalac lizinga |
Primalac lizinga je pravno ili fizičko lice na koga davalac lizinga prenosi ovlašćenje držanja i korišćenja predmeta lizinga, na ugovoreno vreme i uz ugovorenu naknadu. |
Primarna emisija |
Predstavlja osnovne tokove kreiranja primarnog novca od strane centralne banke. |
Primarni novac |
Dinarski primarni novac, tj. primarni novac po užoj definiciji, obuhvata gotov novac u opticaju i bankarske dinarske rezerve. Primarni novac po široj definiciji uključuje još i devizne depozite banaka kod Narodne banke Srbije i ostale dinarske depozite banaka i nebankarskog sektora. |
Primarno tržište hartija od vrednosti |
Tržište na kome se vrši prvobitna kupoprodaja emitovanih hartija od vrednosti između emitenata i prvih investitora. |
Prinos dobrovoljnog penzijskog fonda |
Prinos fonda predstavlja promenu vrednosti imovine fonda po osnovu ulaganja. Izračunava se kao odnos vrednosti investicione jedinice fonda između dva perioda, a izražava se kao stopa prinosa. Društva za upravljanje su dužna da objavljuju prinos dobrovoljnog penzijskog fonda četiri puta godišnje, na kraju svakog tromesečja. |
Prinos – stopa prinosa |
Prinos predstavlja profit koji vlasnik dobija od posedovanja određenih hartija od vrednosti (kod deonica u vidu dividende i kapitalnog dobitka, kod obveznica u vidu kamata i glavnice, kod opcija u vidu premija). Stopa prinosa pokazuje vezu između blagostanja investitora u hartije od vrednosti na početku i kraju nekog vremenskog perioda. Najčešće se izračunava za period od jedne godine. |
Privatni spoljni dug |
Dug domaćih privrednih subjekata prema inostranstvu koji nije garantovan od strane države. |
Privremeno menjačko mesto |
Prostorna i organizaciona jedinica u kojoj se menjački poslovi privremeno obavljaju, a može da sadrži jedno ili više blagajničkih mesta. |
Problematični krediti (non performing loans) |
Problematični krediti predstavljaju kredite kod kojih je došlo do kašnjenja u plaćanju glavnice i kamate 90 dana ili duže, ili je kamata koja se odnosi na period od najmanje 90 dana bila kapitalizovana, refinansirana ili odložena sporazumno, ili plaćanja kasne za manje od 90 dana, ali postoje drugi ubedljivi razlozi za sumnju da će plaćanja biti obavljena u celosti. |
Programirana isplata |
Isplata akumuliranih novčanih sredstava s računa člana dobrovoljnog penzijskog fonda, u skladu s posebnim ugovorom o programiranoj isplati, kojim se određuje, prema želji člana fonda, visina i učestalost programiranih isplata. |
Produktivnost |
Zahtev (težnja) da se ostvari određeni obim proizvodnje, prometa ili izvršenih usluga sa što manjim utrošcima snage. |
Profitna marža |
Stopa prinosa jedinice prihoda. |
Prospekt |
Dokument koji se izdaje uz svaku novu emisiju akcija i s kojim se svako akcionarsko društvo predstavlja. U prospektu se obično iznose poslovni ciljevi, imovina i struktura kapitala akcionarskog društva, tj. statističke informacije. |
Prospekt dobrovoljnog penzijskog fonda |
Prospekt koji sadrži informacije o penzijskom fondu na osnovu kojih zainteresovana lica mogu steći jasnu predstavu o fondu i doneti razboritu odluku o učlanjenju u fond. |
Putujući menjač |
Radnik banke, Narodne banke Srbije ili ovlašćenog menjača koji menjačke poslove obavlja na teritoriji Republike Srbije u prevoznom sredstvu u međunarodnom putničkom saobraćaju i posluje kao samostalno blagajničko mesto u okviru menjačkog mesta. |